Esad, 2000 yılında babası Hafız Esad'ın hayatını kaybetmesiyle devlet başkanlığı koltuğuna oturdu. Esad, Londra'da da eğitim gören bir göz doktoruydu. Aslında liderlik için yetiştirilmemişti ancak ağabeyinin ölümü onun hayatını değiştirdi. Ağabeyi yerine iktidara o geçmek zorunda kaldı. Peki ülkesini terk etmek zorunda kalan Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad kimdir? İşte Esad'ın öyküsü...

Beşar Esad, 2000 yılında babası Hafız Esad’ın ölümünün ardından devlet başkanlığı görevine geldi.

Demokratik hamleler yapacağı ve ülkede ekonomik kalkınma sağlayacağı umut ediliyordu. Yönetimde yeni bir başlangıç yapacağı düşünülüyordu. Ama öyle olmadı. Babasının izinden gitti ve otoriter yöntemleri tercih etti.

Esad, üç çocuklu ailenin ikinci çocuğuydu. 11 Eylül 1965’te Şam’da dünyaya gelen Esad, Arap Fransız okuluna gitti. Hem Fransızca hem İngilizce öğrendi.

Ardından Şam Üniversitesinde tıp okuyarak göz doktoru oldu. Şam’da bir askeri hastanede çalışmaya başladı. 1992’de tıp eğitimini devam ettirmek için İngiltere'nin başkenti Londra’ya gitti.

1994'TE AĞABEYİ ÖLDÜ
Esad'ın ağabeyi Basil, 1994’de geçirdiği trafik kazasında yaşamını yitirdi.

Basil, babasının ardından iktidara geçmek üzere eğitiliyordu.

Basil'in ani ölümü baba Hafız Esad’ın planlarını bozdu. Baba Esad yeni halef olarak Beşar Esad’ı seçmek zorunda kaldı.

Beşar Esad liderliğe hazırlanabilmesi için Londra’dan Şam’a çağrıldı. Ama Askeri ve siyasi deneyimi çok azdı.

HIZLA İKTİDARA HAZIRLANDI
Hızla iktidara hazırlanmaya başlandı. Askeri ve istihbarat kurumlarında konumunu artırabilmesi için askeri akademide eğitim aldı.

Elit cumhuriyet muhafızlarında albay rütbesi verildi. Halk nezdinde de popülaritesini artırmak için adımlar atıldı.

Yolsuzlukla mücadele kampanyasının başına getirildi. Modern yönünü öne çıkarmak için Suriye Bilgisayar kurumunun başına getirildi.

2000 yılında Esma Esad ile evlendi ve üç çocuğu oldu.

BABASI 2000'DE ÖLDÜ
Baba Hafız Esad 10 Haziran 2000’de öldü. Ölümden saatler sonra Suriye anayasası değiştirildi.

Devlet başkanı olma yaşı 40’dan Beşşar Esad’ın yaşı olan 34’e düşürüldü. 18 Haziran’da Baas Partisi’nin genel sekreteri oldu.

İki gün sonra parti tarafından devlet başkanlığına aday gösterildi.

10 Temmuz’da devlet başkanı seçildi. Ülkede birçok kişi iktidarın babadan oğula geçmesine karşıydı ama batıda eğitim görmesinin de etkisiyle ülkenin daha modern yönetileceğine dair umutlar artmıştı.

Devlet başkanlığını seçildikten sonra ilk yaptığı konuşmada liberal ekonomi sözü verdi ve bazı siyasi reformlar yapma sözü verdi.

Ancak Suriye için uygun olmadığı gerekçesiyle batı modeli demokrasiyi reddetti. Baas Partisi’nin gücünü azaltacak politikalardan da kaçındı.

ŞAM BAHARI KISA SÜRDÜ
Buna karşın ifade özgürlüğü ve basın konusundaki kısıtlamaları hafifletti. Birkaç yüz siyasi mahkumu serbest bıraktırdı. Bu dönem Şam baharı olarak anıldı. Ancak bu bahar kısa sürdü. Aylar sonra Esad yönetimi tutum değiştirdi.

Reform yanlısı aktivistler tutuklandı. Siyasi reform yerine ekonomik reformlara öncelik verileceği açıklandı. Esad, İsrail konusunda da babasının sert tutumunu sürdürdü. Golan tepelerinin iade edilmesini istedi. Filistin ve Lübnanlı gruplara destek verdi.

2003’te Irak işgaline karşı çıktı. ABD ile ilişkileri daha da bozuldu. Konuşmalarında milliyetçi ve batı karşıtı söylemler kullanmaya başladı.

2005’te kabine değişikliğine giderek babasının iktidarı döneminden kalan hükümet ve askeri yetkilileri görevden aldı. Yerlerine daha genç isimler atadı.

HALKA DEĞİL ÇEVRESİNE YARAR SAĞLADI
Bu döneme attığı liberal ekonomik adımlar halka değil sadece yakın çevresine yarar sağladı. 2005’te Eski Lübnan Başbakanı Refik Hariri’nin suikastinden sorumlu tutulmasının ardından Suriye 1976’dan beri Lübnan’da olan askerlerini çekmek kaldı.

2007’deki seçimlerde Esad yeniden devlet başkanı seçildi. Seçimlerin adil olmadığı eleştirileri yapıldı. İktidarının ikinci döneminde ülkesinin uluslararası toplumdan izolasyonu azaltmak için adımlar attı.

2011'DE ARAP AYAKLANMALARI SURİYE'YE SIÇRADI
Türkiye ve Suudi Arabistan’ın aralarında bulunduğu bölgesel ülkelerle ilişkilerini düzeltmeye çalıştı. Mart 2011’deyse Arap ayaklanmaları Suriye’ye de sıçradı.

Esad yönetimi demokrasi talebiyle sokağa çıkan protestocuları kanlı bir şekilde bastırmak için harekete geçti.

Protestoların yoğunlaştığı kentlere asker ve tanklar gönderildi.

Katliam haberleri gelmeye başlarken Esad ülkesinin uluslararası bir komplonun kurbanı olduğunu söylüyordu. Eylül 2011’de ayaklanmalar silahlı direnişe dönüştü.

Arap Birliği ve Birleşmiş Milletler’in ateşkes çabaları sonuçsuz kaldı.

2012'DE SAVAŞ PATLAK VERDİ
2012 yılının ortalarında topyekün bir iç savaş patlak verdi. Temmuz 2012’de hükümet binasına düzenlenen bombalı saldırıda Esad’ın yakın çevresi ağır kayıplar verdi.

Saldırıda ölenler arasında savunma bakanı Davud Rajiha ve Esad’ın eniştesi Asıf Şevket de vardı. Şam dahil ülke genelinde muhaliflerin saldırı ve gösterileri artarken Beşşar Esad kamuoyunun önüne pek çıkamamaya başladı.

2012’nin sonu, 2013’ün başlarında Muhalifler Türkiye, Katar ve Suudi Arabistan tarafından desteklenirken Esad yönetimini İran’dan destek alıyordu.

Lübnan’daki Hizbullah örgütü de Esad yönetimine destek için militanlarını Suriye’ye gönderdi.

21 Ağustos 2013’de Suriye ordusunun kimyasal silahla saldırı düzenlediğinin ortaya çıkmasının ardından Esad rejimini devirmek için uluslarası müdahalede bulunulması çağrıları yapılmaya başlandı.

Esad rejimi kimyasal silah kullandığını yalanladı.

Çin, Rusya ve İran Esad’ı devirmek için batılı ülkelerin askeri müdahalede bulunmasına karşı çıktı.

Bu müdahalenin önüne geçmek için Eylül ayında Suriye’nin kimyasal silahlarının uluslarası denetim altına alınması konusunda ABD, Rusya ve Esad yönetimi anlaşmaya vardı.

Esad yönetimi kimyasal silah kullanmayı bıraksa da muhaliflerin elindeki bölgeleri varil bombalarıyla hedef almaya başladı. İnsan hakları örgütleri bu bombaların sivil gözetmeksizin kullanımının savaş suçu sayılacağı uyarısında bulundu.

İç savaş sürerken 2013’te Suriye’nin doğusu ve Irak’ın batısında IŞİD’in ortaya çıkmasıyla uluslararası toplumun dikkati bu örgütün yok edilmesine yöneldi.

RUSYA DAHİL OLDU
2014’te düzenlenen seçimlerde Esad bir kez daha devlet başkanı seçildi. Orduya uzun süredir silah ve siyasi destek sağlayan Rusya 2015’te iç savaşa direk müdahil olarak bizzat askeri operasyonlar düzenlemeye başladı.

ABD HAVA ÜSSÜ KURDU
Rus savaş uçakları ülkedeki silahlı dinci teröristleri hedef alırken Rus kara birlikleri de Suriye’ye gönderildi. 2017 Nisan’ın da Esad rejiminin sivillere karşı kimyasal kullandığının anlaşılmasıyla ABD tepki olarak Suriye’de bir hava üssünü vurdu.

ABD, İNGİLTERE VE FRANSA SALDIRILAR DÜZENLEDİ
2018 Nisan’ın da bir kez saha ordunun kimyasal silah kullanmasıyla ABD, İngiltere ve Fransa Suriye’ye hava saldırıları düzenledi.

Rusya ve İran’ın desteği sayesinde 2017 sonunda neredeyse bütün büyük kentleri Suriye ordusu, silahlı çetelerin elinden geri aldı.

Ülkenin kuzeybatısındaki İdlib ise silahlı teröristlerin kontrolünde kaldı.

YENİDEN YAPILANDIRMA ADIMLARI
Muhaliflerin yenilgiye uğratılmasının ardından Esad, ülkenin yeniden yapılandırılması ve uluslararası yaptırımların sağlanabilmesi için adımlar attı.

Esad yönetimi uluslararası izolasyonunu azaltmak için yeni hamleler yaptı.

Esad 18 Mart 2022’de Birleşik Arap Emirlikleri’ne gitti. Bu iç savaşını başından beri bir Arap ülkesini ilk ziyareti oldu.

19 Mayıs 2023’teyse 2011’den beri ilk kez Arap Birliği zirvesine katıldı.

YÜZ BİNLERCE KİŞİ ÖLDÜ
Ama Esad iktidarı döneminde uluslarası kamuoyu tarafından hiçbir zaman istediği itibarı görmedi. Suriye iç savaşında yüz binlerce kişi hayatını kaybetti.

Kaynak: NTV