Hipertansiyonun kontrol altına alınması çok önemlidir, ani tansiyon yüksekliği birçok organda kalıcı hasara ve hayati tehlikeye neden olabilir.
YÜKSEK TANSİYON (HİPERTANSİYON) NEDİR?
Damarın içindeki kanın damar duvarına yaptığı yüksek basınca hipertansiyon denir. Hipertansiyonda büyük veya küçük tansiyon normalden fazladır. Bazı kişilerde yüksek tansiyon belirti vermeyebilir ve bu kişiler hipertansiyon hastası olduğunu bilmeden yıllarca yaşamlarına devam edebilirler. Hipertansiyon; uzun süre belirti vermeden böbrek, beyin, kalp ve damar sistemine hasar verebilir. Yüksek tansiyon nedeniyle organları besleyen damarlarda tıkanma, genişleme veya yırtılma meydana gelebilir. Yüksek tansiyon organlara giden kan akışını bozarak organ yetmezliklerine neden olabilir. Bu nedenle düzenli tetkik ve hekim kontrolü çok önemlidir.
YÜKSEK TANSİYON (HİPERTANSİYON) BELİRTİLERİ NELERDİR?
Hipertansiyonun uzun süre belirti vermeden böbrek, beyin, kalp ve damar sistemine zarar verebilir.Bu nedenle belli aralıklarla kan basıncınızı ölçtürmeniz gerekir.
En sık görülen hipertansiyon belirtileri arasında baş ağrısı, baş dönmesi, nefes darlığı, çarpıntı, göğüs ağrısı, görmede bozukluk oluşabilir.
Diğer hipertansiyon belirtileri arasında;
- Halsizlik,
- Yorgunluk,
- Burun kanaması,
- Kulaklarda çınlama,
- Yürüme ve merdiven çıkmada zorlanma,
- Sık idrara çıkma,
- Bacaklarda şişlik olabilir.
Çok yüksek kan basıncı (malign hipertansiyon) adı verilen durumda ise zonklayıcı baş ağrısı, bulantı, kusma, görme bozukluğu, baş dönmesi bazen de böbrek yetersizliği görülebilir ve bu acil bir durumdur. Bu durumda organ hasarından korunmak için mutlaka hastaneye başvurulmalıdır. Kan basıncının çok yükseldiği durumlarda çift görme, dilde peltekleşme, yüzde veya vücutta karıncalanma hipertansiyon belirtisi olabilir. Yüksek tansiyon kontrol altına alınmazsa hayati tehlikeye neden olabilir
YÜKSEK TANSİYON (HİPERTANSİYON) SEBEPLERİ NELERDİR?
Genetik yatkınlık: Hipertansiyon hastalarının yaklaşık %60’ında ailesinde tansiyon yüksekliği görülür.
Obezite: Aşırı kilolu kişilerin yaklaşık %40'ında yüksek tansiyon görülmektedir.
Diyabet (şeker hastalığı): Şeker hastalarında yüksek tansiyon sık görülmektedir.
Aşırı tuz tüketimi: Yüksek tansiyona yol açan nedenlerden biridir.
Hareketsiz yaşam biçimi: Hareketsizlik yüksek tansiyon görülme olasılığını artırır.
Sigara-alkol tüketimi: Yüksek tansiyon görülme sıklığı artar.
Stres: Yüksek tansiyonun ortaya çıkmasını kolaylaştırabilir.
Kalp damar hastalığı olanlar, hamileler, yağlı ve tuzlu besinleri sık tüketenler, diyette yetersiz potasyum, kalsiyum, magnezyum ve protein alanlar, uyku apne sendromu olanlar, böbrek hastaları, doğum kontrol hapları, bazı ağrı kesici ilaçlar, steroidler ve antidepresanlardan bazıları, endokrinolojik hastalığı olanlar da ( Tiroit, paratiroit, böbrek üstü bezi, hipofiz hastalıkları vs ) yüksek tansiyon riski taşır.
YÜKSEK TANSİYON (HİPERTANSİYON) TANISI NASIL KONULUR?
Kan basıncının 140/90 mmHg üzerinde olması hipertansiyon hastası olabileceğinizi gösterir. Hipertansiyon tanısı için ayrıntılı bir fizik muayene, elektrokardiyogram, ekokardiyografi, 24 saatlik kan basıncı izlemi (holter) ve laboratuvar testleri yapılır. Teşhis bir kere yapılan tansiyon ölçümüyle konulmamalıdır. Tansiyonu etkileyen birden fazla faktör vardır ve heyecan ve stres durumunda anlık olarak da yükselebilir. Bu nedenle doğru tanı için yaklaşık 2 hafta süresince haftada birkaç kere ölçüm yapılmalıdır.
Sağlıklı bir hipertansiyon tanısı için tansiyon ölçümü öncesi bir saat içerisinde bir şey yememek, istirahat halinde olmak, sigara ve kahve içmemek gerekir.
Tansiyon ölçümünün doğru şekilde yapılması çok önemlidir. Üst koldan yani omuz ile dirsek arasından manuel tansiyon aleti ile yapılan ölçüm en doğru sonucu verir.
Tansiyon ölçümü ilk olarak her iki koldan yapılmalıdır. Ölçümün iki koldan yapılmasının nedeni, kol damarında darlık olan kişilerde tansiyonun düşük çıkabilmesidir. Beş dakikalık istirahatten sonra oturur pozisyonda ve kol bir yere dayandırılarak ölçüm yapılmalıdır. İki koldan tansiyon ölçümü yapıldığında sonuçlar aynı çıkıyorsa istenilen koldan ölçüm yapılmaya devam edilebilir. Eğer iki kol arasındaki ölçümler farklı sonuçlar verdiyse tansiyon değeri yüksek çıkan olan koldan ölçüme devam edilmelidir. .
Beyaz önlük etkisi ile hastane, sağlık ocağı veya muayenehanedeki ilk ve tek ölçümle kan basıncının yüksek saptandığı durumlarda, hipertansiyon tanısı koymaktan kaçınılmalıdır. “Beyaz önlük hipertansiyonu” denen bu olgu hipertansiyon vakalarının neredeyse % 10’unu oluşturmaktadır.
YÜKSEK TANSİYONUN NEDEN OLABİLECEĞİ SORUNLAR NELERDİR?
Yüksek tansiyon kontrol altına alınmaz ise organ hasarlarına neden olup hayati tehlike oluşturabilir.
Yüksek tansiyon, inme ( felç ) riskini en çok artıran nedenler arasındadır. Yüksek tansiyona bağlı inme, beyin kanaması veya beyin damarlarında pıhtıya neden olabilir.
Yüksek tansiyon kalp krizi riskini belirgin oranda artırır. Tansiyon yüksekliği aort damarı olarak bilinen ana atardamarda anevrizma (genişleme) veya yırtılmaya neden olabilir.
Periferik damar olarak ifade edilen bacak damarları, kol damarları ve şah damarlarında tıkanıklık riskini artırır. Hipertansiyon böbrek yetersizliği, kalp yetersizliğine neden olabilir ve gözde kanama yapabilir.
YÜKSEK TANSİYON (HİPERTANSİYON) TEDAVİSİ
Hipertansiyon tedavisinde amaç kan basıncını 140/90 mm Hg nin altına düşürmektir. Hastanın şeker hastalığı, böbrek yetersizliği ve organ hasarı gibi ek hastalıkları varsa kan basıncının daha düşük olması istenir. İnme, kalp krizi, böbrek yetmezliği gibi hipertansiyonun yarattığı ciddi durumlardan korunmak için erken tanı ve tedavi çok önemlidir
Hipertansiyon tedavisinin temeli yaşam tarzı değişiklikleridir. Aynı zamanda yüksek tansiyon tedavisinin önemli bir bölümünü ilaç tedavisi oluşturur.
Hipertansiyonu olan kişiler yaşam tarzında bazı değişiklikler yapmalıdır. Düzenli egzersiz, kilo kontrolü, tuz alımının kısıtlanması çok önemlidir. Yüksek tansiyon hastalarının ideal kilosuna erişip kilosunu koruyabilmesi için diyet yapması gerekir. Sigara ve alkol kullanımın da, özellikle kalp ve damar sistemi ile hipertansiyona direkt etkisi bulunduğundan bu alışkanlıkların sonlandırılması da tedavinin bir parçasıdır.
Kilo aldıran, yağlı, karbonhidrattan zengin besinlerin tüketilmemesi gerekir. Kafein içeren içecekler ölçülü içilmelidir.
Hipertansiyon tedavisinde stresten kaçınılması da önemli bir husustur.
Diğer tüm tedaviler gibi yüksek tansiyon tedavisi de kişiye özel olmalıdır. Hipertansiyon tedavisinde kullanılan tansiyon ilaçlarının bağımlılık yaptığı ya da zararlı olduğu düşünülerek ilaç kullanmaktan kaçınmak doğru değildir.Ayrıca hastanın tam kontrolü sağlandıktan ve tansiyonu düzenlendikten sonra ilaçların bırakılabileceği de unutulmamalıdır.
Günümüzde hipertansiyon ilaçları yüksek tansiyon tedavisi için oldukça etkin rol oynar. İlaç kullanımının yanında mutlaka yaşam tarzı değişikliği de yapılmalıdır.
Hipertansiyon ilaçları doktorun bilgisi dışında kesilmemeli ve herhangi bir sorun yaşandığında mutlaka doktora danışılmalıdır.
Düzenli hekim kontrolü ile sessizce ilerleyip hayati riskler oluşturan hipertansiyonun erken teşhisi ve tedavisi mümkündür.
Geç kalmayın, kendinize iyi bakın…